آمبولی پا چیست؟ آشنایی با علائم و درمان آن

آمبولی پا یکی از شرایط اضطراری پزشکی است که با تشکیل لخته خون در عروق خونی پا آغاز می‌شود و می‌تواند به سمت اندام‌های حیاتی حرکت کند. این بیماری خاموش گاهی بدون علامت شروع می‌شود، اما درد ناگهانی، تورم، تغییر رنگ پوست و گرمی موضعی از نشانه‌های هشداردهنده آن هستند.

شناخت عوامل خطر مانند سبک زندگی کم‌تحرک، سفرهای طولانی و شرایط پزشکی خاص می‌تواند به پیشگیری از این عارضه کمک کند. همچنین، تشخیص سریع و درمان به‌موقع نقش حیاتی در جلوگیری از عوارض جدی و تهدیدکننده زندگی دارد.

✅تایید شده توسط متخصصان درمان زخم

آمبولی پا چیست؟

آمبولی پا یک مشکل پزشکی جدی است که نیاز به توجه فوری دارد. در این حالت، لخته خون در ورید‌های عمقی پا ایجاد می‌شود و ممکن است به ریه‌ها منتقل شده و باعث آمبولی ریه شود.

علائم هشداردهنده شامل درد شدید و ناگهانی، تورم قابل توجه، قرمزی و احساس گرما در ناحیه پا، و حساسیت به لمس است.

افرادی که در معرض خطر هستند شامل سالمندان، افرادی با سابقه بستری طولانی، مسافران پروازهای طولانی، افرادی با سابقه خانوادگی، زنان باردار، بیماران سرطانی و افراد چاق می‌باشند.

پزشکان برای تشخیص دقیق از روش‌های پیشرفته تصویربرداری مانند سونوگرافی داپلر رنگی، آزمایش D-dimer و در برخی موارد سی‌تی آنژیوگرافی استفاده می‌کنند.

روش‌های درمانی شامل داروهای ضد انعقاد نوین، جوراب‌های فشاری مخصوص و در شرایط بحرانی، داروهای ترومبولیتیک و حتی مداخلات جراحی است.

متخصصان برای پیشگیری توصیه می‌کنند که وزن مناسب را حفظ کنید، تحرک کافی داشته باشید، مایعات زیادی بنوشید، ورزش‌های منظم پا انجام دهید، از وضعیت‌های ثابت طولانی پرهیز کنید و در صورت نیاز از داروهای پیشگیرانه تحت نظر پزشک استفاده کنید. به یاد داشته باشید که تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند از عوارض جدی و تهدیدکننده زندگی جلوگیری کند.

آمبولی پا چه علائمی می‌تواند داشته باشد؟

علائم آمبولی پا (ترومبوآمبولی وریدی) می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد ناگهانی و شدید در پا، معمولاً در ناحیه ساق پا
• تورم قابل توجه در پا، مچ پا یا ران
• قرمزی و احساس گرمای غیرطبیعی در محل آسیب دیده
• حساسیت به لمس در ناحیه متورم
• برجستگی و اتساع ورید‌های سطحی
• تغییر رنگ پوست به سمت آبی یا بنفش
• افزایش درد هنگام ایستادن یا راه رفتن
• گرفتگی عضلانی، خصوصاً در شب
• احساس سنگینی یا خستگی در پا
• وجود برآمدگی قابل لمس در مسیر ورید

در موارد پیشرفته که لخته به سمت ریه‌ها حرکت کرده باشد (آمبولی ریه)، علائم اضافی می‌تواند شامل تنگی نفس ناگهانی، درد قفسه سینه، سرفه (گاهی همراه با خلط خونی)، ضربان قلب سریع و نامنظم، سرگیجه و در موارد شدید، غش کردن باشد.

توجه داشته باشید که برخی افراد ممکن است هیچ علامت واضحی نداشته باشند، به خصوص در مراحل اولیه. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مراجعه فوری به پزشک یا اورژانس ضروری است.

 علل این بیماری

علل اصلی آمبولی پا (ترومبوآمبولی وریدی) شامل موارد زیر است:

1. بی‌حرکتی طولانی مدت: نشستن یا دراز کشیدن به مدت طولانی، مانند سفرهای هوایی طولانی، بستری شدن در بیمارستان یا استراحت طولانی پس از جراحی
2. آسیب به رگ‌های خونی: جراحی، شکستگی استخوان یا آسیب‌های دیگر که به دیواره رگ‌ها آسیب می‌رساند
3. افزایش انعقادپذیری خون: شرایطی که باعث افزایش تمایل خون به لخته شدن می‌شوند، مانند:
   • بیماری‌های ارثی انعقاد خون
   • سرطان
   • چاقی
   • بارداری و دوره پس از زایمان
   • مصرف قرص‌های ضدبارداری هورمونی یا هورمون درمانی
   • سن بالا (بیش از 60 سال)
4. سابقه قبلی آمبولی: افرادی که قبلاً دچار لخته خون شده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلای مجدد هستند
5. جراحی‌های اخیر: به‌ویژه جراحی‌های لگن، زانو یا ران
6. بیماری‌های التهابی: مانند بیماری‌های روده التهابی یا بیماری‌های روماتیسمی
7. دهیدراتاسیون: کم‌آبی بدن می‌تواند غلظت خون را افزایش داده و احتمال تشکیل لخته را بالا ببرد
8. عفونت‌های شدید: می‌توانند باعث تغییراتی در سیستم انعقادی خون شوند
9. بیماری‌های قلبی: نارسایی قلبی یا سکته قلبی می‌تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد
10. دخانیات: سیگار کشیدن باعث آسیب به دیواره رگ‌ها و افزایش انعقادپذیری خون می‌شود

blood clot in the legs can develop if you don’t move for a long time. For example, you might not move a lot when traveling a long distance or when you’re on bed rest due to surgery, an illness or an accident.

لخته خون در پاها ممکن است در صورت بی‌تحرکی طولانی‌مدت ایجاد شود. برای مثال، چنین وضعیتی می‌تواند هنگام سفرهای طولانی یا زمانی که به دلیل جراحی، بیماری یا حادثه مجبور به استراحت طولانی در رختخواب هستید، رخ دهد.

منبع: mayoclinic.org

شناسایی این عوامل خطر می‌تواند به پیشگیری از آمبولی پا کمک کند، به‌ویژه در افرادی که چندین عامل خطر را همزمان دارند.

چگونگی تشخیص

تشخیص آمبولی پا (ترومبوآمبولی وریدی) یک فرآیند چند مرحله‌ای است که توسط متخصصان با استفاده از روش‌های مختلف انجام می‌شود. در ابتدا، پزشک با بررسی دقیق علائم بالینی، سابقه پزشکی و عوامل خطر، معاینه فیزیکی کاملی انجام می‌دهد که شامل ارزیابی تورم، درد، گرمی و قرمزی پا می‌باشد.

سپس آزمایش خون D-dimer برای اندازه‌گیری سطح پروتئینی که در زمان تجزیه لخته خون آزاد می‌شود، درخواست می‌گردد؛ نتیجه منفی این آزمایش معمولاً می‌تواند وجود لخته را رد کند.

اولتراسوند داپلر به عنوان رایج‌ترین و غیرتهاجمی‌ترین روش تصویربرداری، با استفاده از امواج صوتی جریان خون در رگ‌ها را بررسی می‌کند. در موارد پیچیده‌تر، ونوگرافی، سی‌تی آنژیوگرافی، ام آر آی و آزمایش‌های تخصصی انعقاد خون نیز ممکن است تجویز شود.

پزشکان معمولاً از سیستم‌های امتیازدهی مانند Wells Score برای تخمین احتمال بالینی وجود آمبولی استفاده کرده و بر اساس نتایج اولیه، آزمایش‌های تکمیلی را درخواست می‌کنند. با توجه به اینکه آمبولی پا یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود، تشخیص سریع و دقیق برای جلوگیری از عوارض خطرناک مانند آمبولی ریه حیاتی است.

بهترین راه‌های درمان آمبولی پا

بهترین راه‌های درمان آمبولی پا شامل چندین رویکرد اصلی است که متخصصان با توجه به شدت بیماری، وضعیت بیمار و عوامل خطر انتخاب می‌کنند. درمان اولیه معمولاً با داروهای ضد انعقاد خون مانند هپارین با وزن مولکولی پایین، وارفارین، یا داروهای خوراکی جدیدتر مانند ریواروکسابان و اپیکسابان آغاز می‌شود که از گسترش لخته‌های موجود و تشکیل لخته‌های جدید جلوگیری می‌کنند.

در موارد شدید یا تهدیدکننده حیات، داروهای ترومبولیتیک (حل‌کننده لخته) مانند آلتپلاز تجویز می‌شوند که می‌توانند لخته‌های موجود را به سرعت حل کنند. استفاده از جوراب‌های فشاری مخصوص نیز بخش مهمی از درمان است که به بهبود جریان خون کمک کرده و از تورم جلوگیری می‌کند.

در برخی موارد خاص، مداخلات جراحی مانند نصب فیلتر وریدی نیز ممکن است لازم باشد.

 پیشگیری از این بیماری

پیشگیری از آمبولی پا شامل اقداماتی است که می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری جدی را کاهش دهد. حفظ تحرک و پرهیز از بی‌حرکتی طولانی‌مدت از اصلی‌ترین روش‌های پیشگیری به شمار می‌رود؛ در سفرهای طولانی، هر 1-2 ساعت باید برخاست و راه رفت، حرکات منظم پا حتی در حالت نشسته انجام داد و عضلات پا را منقبض و منبسط کرد.

نوشیدن مایعات کافی برای جلوگیری از غلیظ شدن خون بسیار مهم است و باید از مصرف الکل و نوشیدنی‌های کافئین‌دار که باعث کم‌آبی بدن می‌شوند، پرهیز کرد.

استفاده از جوراب‌های فشاری مخصوص، به ویژه در افراد پرخطر، در سفرهای طولانی یا پس از جراحی می‌تواند به بهبود جریان خون و جلوگیری از تشکیل لخته کمک کند.

حفظ وزن مناسب، ترک دخانیات، انجام فعالیت‌های ورزشی منظم و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون، دیابت و بیماری‌های قلبی نیز از عوامل مهم پیشگیری هستند.

در افرادی که در معرض خطر بالایی قرار دارند، مانند کسانی که تحت جراحی بزرگ قرار می‌گیرند، ممکن است استفاده از داروهای ضد انعقاد پیشگیرانه با تجویز پزشک ضروری باشد.

در نهایت، آگاهی از علائم هشداردهنده بیماری و مراجعه سریع به پزشک در صورت مشاهده این علائم می‌تواند از پیشرفت بیماری و عوارض جدی آن جلوگیری کند.

کلینیک پرستاری مهدی با شبکه گسترده شعبات در سراسر کشور، مرکز تخصصی جامعی است که با تمرکز ویژه بر درمان زخم‌های سالمندان خدمات می‌دهد.

این مجموعه با بهره‌گیری از تیمی متشکل از متخصصان ارتوپدی، عفونی، جراحی، غدد و تغذیه، همراه با پرستاران عضو سازمان‌های معتبر جهانی زخم، خدمات پیشرفته‌ای ارائه می‌دهد.

کلینیک درمان زخم با استفاده از تکنولوژی‌های نوین شامل وکیوم‌تراپی، لیزرتراپی و پانسمان‌های هوشمند، درمان جامعی برای زخم‌های سالمندان فراهم می‌کند که شامل ارزیابی دقیق، درمان تخصصی و آموزش خانواده‌ها برای مراقبت در منزل می‌شود. برای ارتباط می‌توانید به این لینک مراجعه کنید.

سوالات متداول