سوختگی با آتش ، از آسیب‌هایی است که هم سلامتی جسم و هم آرامش روان افراد را تهدید می‌کند و درمان آن فراتر از اقدامات اورژانسی است. این مقاله، با بررسی درجه‌های سوختگی و ارائه راهکارهای دقیق پزشکی و خانگی، به بیماران و خانواده‌ها کمک می‌کند تا مسیر بهبود، مراقبت روزانه و پیشگیری از عوارضی […]
آسیب یا زخم فشاری (PI/PUs) نتیجه فشار مستقیم، برشی یا نیروهای اصطکاک طولانی مدت است که به بافت نرم بین پوست و برجستگی های استخوانی زیرین آسیب می رساند. استخوان های لگن، پاشنه پا، و ران آسیب پذیرترین نواحی تشریحی هستند.
به آسیب بافتی؛ با این حال، اینگونه زخم ها می‌تواند روی پس سر، گوش، ستون فقرات، کتف، زائده سر شانه، آرنج، برجستگی ران ها، قوزک ها، کشکک ها و کف پا رخ دهد و به طور کلی فشار وارد شده در هر جایی که بافت نرمی روی برجستگی استخوانی وجود نداشته باشد .
ممکن است زخم فشاری از نشستن روی ویلچری که خیلی باریک است نیز رخ دهد. تجزیه و تحلیل علت ریشه ای این نوع زخم، به خصوص نوع های عمیق تر، بر اساس کاری که بیمار انجام می داده ، سطحی که بیمار روی آن نشسته/دراز کشیده بود، و سایر عوامل در کلینیک دنیای زخم انجام میگیرد.
رطوبت به خودی خود دیگر دلیل آسیب فشار در نظر گرفته نمی شود. با این حال، قرار گرفتن در معرض بی اختیاری ادرار یا مدفوع، تخلیه زخم یا تعریق باعث از بین رفتن پوست می شود، بنابراین نفوذ باکتری ها به پوست را آسان تر می کند. رطوبت همچنین PH پوست را تغییر می دهد. هر دوی این عواقب می توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.
فشار مداوم بر روی نقاط خاصی از پوست، به ویژه در بیمارانی که برای مدت طولانی در تخت بستری قرار دارند، می‌تواند منجر به کاهش جریان خون به نواحی پوستی شود و زخم بستر ایجاد کند.
اصطکاک پوست با سطوح تخت بستر یا وسایل دیگر می‌تواند به آسیب پوستی منجر شود. انتقال بیماران به شکل نادرست و تحریک‌های مکانیکی ناصحیح نیز می‌توانند عامل ایجاد زخم بستر باشند.
تغییرات در تراکم فشار بر روی پوست ممکن است جریان خون را متوقف کرده و باعث آسیب به پوست شود. این تغییرات معمولاً در نواحیی با تراکم استخوان‌ها به نزدیکی پوست ایجاد میشوند.
بیماری‌هایی مانند دیابت، عدم توانایی در حرکت (که ممکن است در افراد مسن یا مبتلا به افتراقی یا پارالیزی رخ دهد)، و وضعیت‌هایی که باعث تغییرات در حس تو دردی میشوند (مثل بیماری‌های عصبی) می‌توانند خطر ایجاد زخم بستر را افزایش دهند.
تغذیه ناکافی یا عدم مصرف کافی مواد مغذی می‌تواند باعث ضعف عضلات و کاهش وضعیت پوستی شود که زخم بستر را احتمالی‌تر می‌کند.
التهاب‌های پوستی یا عفونت‌ها می‌توانند فرآیند آسیب به پوست را تشدید کرده و باعث تشکیل زخم بستر شوند.
عدم انجام مراقبت‌های منظم و نگهداری صحیح از بیماران بستری می‌تواند به ایجاد زخم بستر کمک کند.
برای پیشگیری از ایجاد زخم بستر، مراقبت‌های منظم تغییر مکان بیمار، استفاده از تجهیزات مناسب برای تخت بستر، و مراقبت دقیق از پوست بسیار حائز اهمیت است. همچنین، شناسایی زمانی که بیمار در خطر بیشتری برای ایجاد زخم بستر است و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه می‌تواند به جلوگیری از ایجاد زخم‌های بستر کمک کند.
– قرمزی، تورم و التهاب پوست در نواحی تحت فشار
– درد و حساسیت پوست در هنگام لمس کردن
– تغییر رنگ پوست به صورتبندی، کبود یا بنفش
– گرما و دمای بالاتر ناحیه نسبت به سایر قسمت‌های بدن
– تاول‌ها و حباب‌های پر مایع روی پوست
– زخم‌های سطحی تا عمقی و گاهی نمایان شدن بافت‌های زیرین
– ترشحات چرکی یا خون‌آلود از زخم
– بوی بد ناشی از عفونت زخم
– سفت شدن و ضخیم شدن پوست اطراف زخم
هرگونه نشانه غیرعادی پوست باید سریعاً بررسی شود تا از زخم بستر پیشگیری گردد.
سیاه شدن زخم بستر معمولاً نشانه‌ای از وضعیت نامطلوب و شدید زخم است و معمولاً به عنوان “نکروز” یا مرگ بافتی (Tissue Necrosis) شناخته میشود. این وضعیت نشان می‌دهد که بافت‌های زخمی دچار تخریب و مرگ شده‌اند. علل اصلی سیاه شدن زخم بستر عبارتند از:
یکی از علل اصلی سیاه شدن زخم بستر، کمبود عرضه خون به منطقه زخم است. این ممکن است به علت فشار مداوم بر روی ناحیه زخم، انسداد عروق خونی یا عوامل دیگری باشد. بافت‌های مرده به علت عدم دریافت اکسیژن و مواد غذایی از خون سیاه میشوند.
عفونت در زخم بستر می‌تواند باعث تشدید و تسریع نکروز بافت‌ها شود. عفونت باعث افزایش التهاب در منطقه زخمی میشود که منجر به مرگ بافت‌های پوستی میشود.
عدم مراقبت و نظافت مناسب از زخم بستر می‌تواند به تجمع بافت‌های مرده و تشدید نکروز منجر شود.
سیاه شدن زخم بستر نشانه‌ای از وضعیت جدی است که نیاز به مراقبت فوری دارد. اگر یک زخم بستر سیاه شود، باید به پزشک معالج خود اطلاع داده شود تا اقدامات لازم برای ارزیابی و درمان انجام شود. این اقدامات ممکن است شامل از بین بردن بافت‌های مرده، درمان عفونت، و ایجاد شرایط بهبودی مناسب برای زخم باشد. همچنین، پیگیری دقیق و مراقبت‌های پوستی منظم از زخم می‌توانند در پیشگیری از سیاه شدن زخم بستر و بهبود وضعیت زخم مفید باشند.
افراد زیر بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم بستر قرار دارند:
– سالمندان: کاهش ارتجاعی بودن پوست و ضعف سیستم ایمنی در سالمندان
– بیماران دیابتی: کاهش جریان خون به دلیل آسیب اعصاب و عروق
– بیماران مفلوج یا سکته مغزی: عدم توانایی تغییر وضعیت بدن
– افراد چاق: فشار بیشتر به نواحی پوستی در اثر وزن
– بیماران سرطانی: ضعف سیستم ایمنی بدن در اثر شیمی‌درمانی
– افراد دارای بی‌اختیاری: مدفوع و ادرار در تماس مداوم با پوست
– سوء تغذیه: کمبود مواد مغذی لازم جهت ترمیم زخم
– کم‌تحرکی: کاهش جریان خون در اثر بی‌تحرکی
توجه به این گروه‌ها برای پیشگیری بسیار ضروری است.
مهم‌ترین روش‌های مدیریت و درمان زخم بستر عبارتند از:
– بررسی منظم پوست بیمار جهت شناسایی زودهنگام زخم
– تغییر مکرر وضعیت بیمار برای کاهش فشار نقاط خاص
– استفاده از تشک‌ها و بالشتک‌های مخصوص ضد زخم بستر
– حفظ نظافت و خشک نگه داشتن پوست
– استفاده از پانسمان‌ها و کرم‌های ترمیم‌کننده زخم
– به کارگیری درمان‌های نوین مانند درمان منفی فشاری
– دبریدمان جراحی بافت‌های نکروزه زخم
– دارو درمانی با آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها
– بهبود تغذیه و وضعیت سلامتی کلی بیمار
– آموزش به بیمار و خانواده در زمینه پیشگیری از زخم بستر
انتخاب روش‌های مناسب باید بر اساس وضعیت بیمار و تحت نظر پزشک باشد.
انجام پانسمان زخم بستر باید به شرح زیر صورت گیرد:
– ابتدا محل زخم را با آب و صابون ملایم به آرامی شستشو دهید.
– سپس محل زخم را با سرم فیزیولوژی استریل آبکشی کنید تا کاملاً تمیز شود.
– در صورت لزوم از داروهای موضعی تجویزی پزشک استفاده کنید.
– انتخاب پانسمان مناسب بر اساس نوع و وضعیت زخم، تحت نظر پزشک
– پانسمان را به آرامی روی زخم قرار داده و ببندید بدون فشار زیاد به پوست
– در صورت نیاز از باند یا چسب برای ثابت نگه داشتن پانسمان استفاده کنید.
– زمان تعویض پانسمان را بر اساس دستور پزشک رعایت کنید.
– پس از پانسمان مرتباً محل زخم را بررسی نمایید.
انجام صحیح پانسمان مهم‌ترین بخش مراقبت از زخم بستر است که باید با دقت انجام شود.
زخم‌های بستر مانند واریس بر اساس شدت و عمق آسیب به بافت‌های پوستی و بدن در چهار درجه مختلف دسته‌بندی میشوند. این درجه‌بندی به عنوان “تخمینی درجه‌بندی زخم‌های بستر” مشهور است و عبارت است از:
در این درجه، پوست تحت فشار قرار گرفته و اغلب قرمزی، گیجی، یا گرمی در منطقه مورد فشار احساس میشود. پوست ممکن است در این مرحله سالم به نظر بیاید اما در واقعیت، تحت فشار است. درجه ۱ بدون آسیب بازی به پوست دارد.
در این مرحله، پوست تخریب شده و لایه بیرونی پوست (لایه‌ی اپیدرمیس) آسیب می‌بیند. معمولاً زخم به شکل زخم باز یا زخم کف دهانی باز است. علائم این مرحله شامل قرمزی، التهاب، خراش‌ها، یا حباب‌های پوستی میشود.
در این مرحله، زخم به عمق لایه‌های زیرین پوست، به ویژه لایه‌های چربی و عضلانی، گسترش می‌یابد. زخم ممکن است به شکل سوراخی عمیق باشد. ممکن است بافت‌های مرتبط با پوست نیز آسیب ببینند.
این مرحله از زخم بسیار جدی است. زخم به عمق لایه‌های عمیق‌تری از بدن می‌رسد، از جمله عضلات، استخوان‌ها، و حتی ممکن است به داخل مفاصل گسترش یابد. زخم‌های این مرحله به شکل عمیقی و گسترده‌ای باز هستند.
درجه‌بندی زخم‌های بستر به منظور تشخیص و درمان مناسب آنها بسیار اهمیت دارد. بستگی به درجه زخم، درمان‌های مختلفی اعمال میشود و پیگیری دقیق توسط تیم بهداشتی و پزشکی معتبر ضروری است. همچنین، پیشگیری از ایجاد زخم بستر نیز با اتخاذ تدابیر پیشگیرانه می‌تواند به جلوگیری از افتادن به درجه‌های بالاتر زخم بستر کمک کند.
زخم بستر نتیجهٔ فشار و اصطکاک مداوم بر روی پوست است و عوامل مختلفی می‌توانند خطر ایجاد آن را افزایش دهند. برخی از عوامل خطر زخم بستر عبارتند از:
بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، و بیماری‌های عصبی می‌توانند خطر ایجاد زخم بستر را افزایش دهند. افراد مبتلا به این بیماری‌ها ممکن است حس تو دردی کمتری داشته باشند و از این رو آسیب‌های پوستی را به راحتی تشخیص ندهند.
بیماری‌هایی مثل اکزما، پسوریازیس، و عفونت‌های پوستی می‌توانند پوست را حساس‌تر به آسیب کنند و خطر زخم بستر را افزایش دهند.
افراد مسن به دلیل تغییرات طبیعی در پوست و عضلات، بیشترین خطر ایجاد زخم بستر را دارند.
عدم مصرف کافی مواد غذایی یا تغذیه نامناسب می‌تواند باعث ضعف عضلات و وضعیت پوستی شود که به افزایش خطر زخم بستر منجر میشود.
اصطکاک پوست با سطوح تخت بستر یا وسایل دیگر می‌تواند به آسیب پوستی منجر شود. انتقال بیماران به شکل نادرست و تحریک‌های مکانیکی ناصحیح نیز می‌توانند عوامل خطر زخم بستر باشند.
فشار مداوم بر روی نقاط خاصی از پوست، به ویژه در افرادی که برای مدت طولانی در تخت بستری قرار دارند، می‌تواند منجر به کاهش جریان خون به نواحی پوستی شود و زخم بستر ایجاد کند.
افرادی که قادر به حرکت کردن نیستند یا معلولیت حرکتی دارند، بیشترین خطر زخم بستر را دارند زیرا نمی‌توانند به تغییر مکان منظم و جلوگیری از فشار مداوم بر روی پوست بپردازند.
برای پیشگیری از ایجاد زخم بستر، مراقبت‌های منظم تغییر مکان بیمار، استفاده از تجهیزات مناسب برای تخت بستر، و مراقبت دقیق از پوست بسیار حائز اهمیت است. همچنین، شناسایی زمانی که بیمار در خطر بیشتری برای ایجاد زخم بستر است و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه می‌تواند به جلوگیری از ایجاد زخم‌های بستر کمک کند.
بهترین روش های درمان زخم بستر عبارتند از :
استفاده از انواع لیزرهای کم‌توان مانند He-Ne که اثرات ترمیمی دارند و باعث افزایش سرعت التیام زخم میشوند.
انواع پانسمان‌های جدید مانند پانسمان‌های زیست‌فعال حاوی موادی مثل نقره یا کلاژن که باعث تحریک التیام زخم میشوند.
استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت بیمار که حاوی فاکتورهای رشد و پروتئین‌های مفید است و با تزریق به زخم، التیام را تسریع می‌کند.
این روش‌های نوین با کمک به ترمیم سریع‌تر زخم مانع از وخیم شدن آن شده و مدت بهبودی را کاهش می‌دهند.
با درمان زخم دیابتی شروع میکنیم صحبت تخصصی یمان زا،زخم پای دیابتی یکی از عوارض شایع و جدی دیابت است که می‌تواند منجر به عفونت، بستری شدن و حتی قطع عضو گردد.
این زخم معمولاً به صورت زخم باز و عمیقی بر روی کف پا ایجاد میشود و در اثر اختلال شدید در گردش خون ناحیه پا به وجود می‌آید. تقریباً 15 درصد از افراد دیابتی در طول زندگی خود دچار زخم پای دیابتی میشوند.
خطر بروز این زخم‌ها با افزایش سن و مدت ابتلا به دیابت بیشتر میشود. همچنین کنترل ضعیف قند خون، افزایش طول مدت ابتلا به دیابت و وجود عوامل خطرساز مانند چاقی و سیگار احتمال بروز زخم پا را افزایش می‌دهد.
زخم های دیابتی معمولاً در سطح تحمل کننده وزن رخ می دهد به همین دلیل دیابت اولین علت نارسایی مزمن کلیه و قطع اندام تحتانی در دنیا می باشد. بدین صورت که پا یا انگشتان آن در نتیجه نوروپاتی حسی، ناهنجاری های استخوانی، فشار مستقیم، برش یا اصطکاک دچار زخم می شوند.
زخم پای دیابتی علت ۷۰% از قطع عضوهای اندام تحتانی است. هر ۳۰ ثانیه یک اندام تحتانی در سطح دنیا به این دلیل از بین می رود.
هنگامی که فرد، مبتلا به دیابت است ، بهبود زخم ها طولانی تر می شود ، که می تواند خطر عفونت و سایر عوارض را افزایش دهد. فردی که دیابت خود را به خوبی کنترل می کند می تواند سرعت بهبود زخم ها را بهبود بخشد و احتمال ابتلا به عفونت شدید را کاهش دهد.یک عفونت می تواند به بافت و استخوان نزدیک به زخم یا نقاط دورتر بدن منتقل شود.
در برخی موارد و بدون مراقبت های اضطراری ، عفونت می تواند زندگی را تهدید کند یا حتی کشنده باشد.
حتی وقتی عفونت در زخم ایجاد نشود ، بهبودی آهسته می تواند بر سلامتی و کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارد. بریدگی یا آسیب دیدگی روی پا یا پاها می تواند راه رفتن را دشوار یا ورزش را دردناک کند.
زخم پای دیابتی بر اساس عمق، وسعت و علائم بالینی به انواع مختلفی تقسیم میشود:
فقط لایه بیرونی پوست را درگیر می‌کند. علائم شامل خشکی، ترک‌خوردگی و زخم‌های کوچک است.
به لایه‌های عمقی‌تر پوست و بافت نرم زیرین نفوذ می‌کند. درد و ترشح زخم وجود دارد.
به دلیل آسیب اعصاب محیطی و اختلال حس درد ایجاد میشود.
با علائم التهاب، ترشح چرک، بوی بد و تب همراه است.
ناشی از اختلال شدید جریان خون است که التیام آن بسیار کند پیش می‌رود.
شناسایی نوع زخم برای درمان موثر و جلوگیری از عوارض خطرناک آن حائز اهمیت است.
قند خون بالا باعث آسیب جداره مویرگ ها و تخریب غلاف رشته های عصبی می شود. به تخریب اعصاب محیطی نروپاتی گفته می شود. در اثر نروپاتی و فقدان درد، بیمار متوجه آسیب های جزئی در پا نشده و سیر درمان طولانی می شود. از طرف دیگر خود نروپاتی پوست پا را خشک و شکننده می کند و استعداد ترک برداشتن پوست را افزایش می دهد. هم چنین به علت اختلال سیستم ایمنی، ساز و کار مقابله با میکروب ها در افراد دیابتی اختلال دارد و زخم افراد دیابتی در معرض عفونی شدن قرار دارد. از طرفی به علت درگیری عروقی، خونرسانی به بافت های آسیب دیده مختل است و همین ترمیم بافت را با اختلال مواجه می کند.
ناتوانی در تحمل فشار در بیماران دیابتی در اندام های تحتانی شامل آسیب هایی از این دست میشود:
{ شکل های 5-1 تا 5-18 رفرنس}
o از دست دادن حس که منجر به ناتوانی در تشخیص فشار 10 گرمی روی سطح کف پا می شود.
o از دست دادن ماهیچه های داخلی پا باعث کشیده شدن غیر طبیعی تاندون ها بر روی مفاصل و در نتیجه ناهنجاری های استخوانی می شود.
o افزایش فشار روی مفاصل تحمل کننده وزن در کف پا که منجر به محدودیت خونرسانی به بافت می شود.
o بریده شدن مکرر وخونریزی نواحی با بافت مرده و ضخیم شدن پوست به دلیل اصطحکاک مکرر که باعث آسیب رساندن به بافت زیر جلدی می شود.
o التهاب موضعی با افزایش دمای پوست پا
o افزایش خطر عفونت به دلیل بافت مرده و پاسخ ناکارآمد سیستم ایمنی بدن
o تاول های ناشی از اختلال عملکرد عصبی
بهترین روش‌های درمان زخم دیابتی عبارتند از:
– کنترل سطح قند خون: نگهداشتن قند خون در محدوده طبیعی باعث بهبود جریان خون و تسریع التیام زخم میشود.
– بهبود جریان خون: استفاده از جوراب فشاری، قرار دادن پا در وضعیت بالاتر و ورزش‌های ملایم می‌تواند موثر باشد.
– مراقبت بهداشتی: شستشو و پانسمان مرتب زخم با مواد ضدعفونی‌کننده حائز اهمیت است.
– دبریدمان: برداشتن بافت‌های نکروزه و عفونی توسط جراح.
– درمان‌های ترمیمی پیشرفته مانند درمان با فشار منفی یا اکسیژن‌درمانی.
– دارو درمانی: مسکن، آنتی‌بیوتیک، مواد ترمیم‌کننده زخم و غیره
– در موارد شدید، جراحی زخم یا آمپوتاسیون اندام
– پیشگیری از عفونت و استرس با تغذیه مناسب و کنترل قند خون
انتخاب روش مناسب بستگی به وسعت و شدت زخم دارد و باید تحت نظر پزشک صورت گیرد.
برای مراقبت های بعد از درمان زخم دیابتی موارد زیر را رعایت کنید :
برخی از مهم‌ترین داروهای مورد استفاده در درمان زخم دیابتی عبارتند از:
– آنتی‌بیوتیک‌ها: برای درمان و پیشگیری از عفونت‌های باکتریایی زخم مانند آموکسی‌سیلین
– مسکن‌ها و ضدالتهاب‌ها: برای کاهش درد و التهاب مانند ایبوپروفن و دیکلوفناک
– محرک‌های رشد: برای تحریک ترمیم بافت‌ها مانند رژنراسل
– داروهای افزایش‌دهنده جریان خون مانند پانتولوئیک اسید
– داروهای کاهش‌دهنده قند خون مانند انسولین و متفورمین
– مکمل‌های تغذیه‌ای مانند ویتامین C و روی برای تقویت سیستم ایمنی
– داروهای ضد انعقاد مانند آسپرین برای بهبود جریان خون
انتخاب داروهای مناسب بستگی به وضعیت زخم و شرایط بیمار دارد و باید تحت نظر پزشک صورت گیرد.
زخم پای دیابتی یکی از عوارض جدی و شایع دیابت است که می‌تواند عواقب ناگواری مانند عفونت و قطع عضو را به دنبال داشته باشد. با این حال، درمان صحیح و به موقع این زخم‌ها امکان‌پذیر و حیاتی است. متخصصان پزشکی معتقدند بهترین رویکرد برای درمان زخم‌های دیابتی، استفاده از شیوه‌های درمان تلفیقی است. در این روش، ضمن کنترل قند خون و درمان عفونت احتمالی، از فنآوری‌های پیشرفته مانند پوشش‌های زخم فعال بیولوژیک، لیزردرمانی، شوک‌ویوتراپی و پلاسمای غنی از پلاکت برای تسریع روند ترمیم بافتی استفاده میشود. کارشناسان تاکید دارند درمان همه‌جانبه، پایش مستمر و مراقبت‌های ویژه تنها راه جلوگیری از پیشرفت و عوارض جدی زخم پای دیابتی است.