زخم پای دیابتی چطور درمان می شود ؟
با درمان زخم دیابتی شروع میکنیم صحبت تخصصی یمان زا،زخم پای دیابتی یکی از عوارض شایع و جدی دیابت است که می‌تواند منجر به عفونت، بستری شدن و حتی قطع عضو گردد.
این زخم معمولاً به صورت زخم باز و عمیقی بر روی کف پا ایجاد میشود و در اثر اختلال شدید در گردش خون ناحیه پا به وجود می‌آید. تقریباً 15 درصد از افراد دیابتی در طول زندگی خود دچار زخم پای دیابتی می‌شوند.
خطر بروز این زخم‌ها با افزایش سن و مدت ابتلا به دیابت بیشتر میشود. همچنین کنترل ضعیف قند خون، افزایش طول مدت ابتلا به دیابت و وجود عوامل خطرساز مانند چاقی و سیگار احتمال بروز زخم پا را افزایش می‌دهد.
علت ایجاد زخم پای دیابتی
زخم های دیابتی معمولاً در سطح تحمل کننده وزن رخ می دهد به همین دلیل دیابت اولین علت نارسایی مزمن کلیه و قطع اندام تحتانی در دنیا می باشد. بدین صورت که پا یا انگشتان آن در نتیجه نوروپاتی حسی، ناهنجاری های استخوانی، فشار مستقیم، برش یا اصطکاک دچار زخم می شوند.
زخم پای دیابتی علت ۷۰% از قطع عضوهای اندام تحتانی است. هر ۳۰ ثانیه یک اندام تحتانی در سطح دنیا به این دلیل از بین می رود.
هنگامی که فرد، مبتلا به دیابت است ، بهبود زخم ها طولانی تر می شود ، که می تواند خطر عفونت و سایر عوارض را افزایش دهد. فردی که دیابت خود را به خوبی کنترل می کند می تواند سرعت بهبود زخم ها را بهبود بخشد و احتمال ابتلا به عفونت شدید را کاهش دهد.یک عفونت می تواند به بافت و استخوان نزدیک به زخم یا نقاط دورتر بدن منتقل شود.
در برخی موارد و بدون مراقبت های اضطراری ، عفونت می تواند زندگی را تهدید کند یا حتی کشنده باشد.
حتی وقتی عفونت در زخم ایجاد نشود ، بهبودی آهسته می تواند بر سلامتی و کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارد. بریدگی یا آسیب دیدگی روی پا یا پاها می تواند راه رفتن را دشوار یا ورزش را دردناک کند.
انواع زخم پای دیابتی
زخم پای دیابتی بر اساس عمق، وسعت و علائم بالینی به انواع مختلفی تقسیم میشود:
زخم سطحی:
فقط لایه بیرونی پوست را درگیر می‌کند. علائم شامل خشکی، ترک‌خوردگی و زخم‌های کوچک است.
زخم عمیق:
به لایه‌های عمقی‌تر پوست و بافت نرم زیرین نفوذ می‌کند. درد و ترشح زخم وجود دارد.
زخم نوروپاتیک:
به دلیل آسیب اعصاب محیطی و اختلال حس درد ایجاد میشود.
زخم عفونی:
با علائم التهاب، ترشح چرک، بوی بد و تب همراه است.
زخم ایسکمیک:
ناشی از اختلال شدید جریان خون است که التیام آن بسیار کند پیش می‌رود.
شناسایی نوع زخم برای درمان موثر و جلوگیری از عوارض خطرناک آن حائز اهمیت است.
مکانیسم ایجاد زخم دیابتی
قند خون بالا باعث آسیب جداره مویرگ ها و تخریب غلاف رشته های عصبی می شود. به تخریب اعصاب محیطی نروپاتی گفته می شود. در اثر نروپاتی و فقدان درد، بیمار متوجه آسیب های جزئی در پا نشده و سیر درمان طولانی می شود. از طرف دیگر خود نروپاتی پوست پا را خشک و شکننده می کند و استعداد ترک برداشتن پوست را افزایش می دهد. هم چنین به علت اختلال سیستم ایمنی، ساز و کار مقابله با میکروب ها در افراد دیابتی اختلال دارد و زخم افراد دیابتی در معرض عفونی شدن قرار دارد. از طرفی به علت درگیری عروقی، خونرسانی به بافت های آسیب دیده مختل است و همین ترمیم بافت را با اختلال مواجه می کند.
ناتوانی در تحمل فشار در بیماران دیابتی در اندام های تحتانی شامل آسیب هایی از این دست میشود:
{ شکل های 5-1 تا 5-18 رفرنس}
o از دست دادن حس که منجر به ناتوانی در تشخیص فشار 10 گرمی روی سطح کف پا می شود.
o از دست دادن ماهیچه های داخلی پا باعث کشیده شدن غیر طبیعی تاندون ها بر روی مفاصل و در نتیجه ناهنجاری های استخوانی می شود.
o افزایش فشار روی مفاصل تحمل کننده وزن در کف پا که منجر به محدودیت خونرسانی به بافت می شود.
o بریده شدن مکرر وخونریزی نواحی با بافت مرده و ضخیم شدن پوست به دلیل اصطحکاک مکرر که باعث آسیب رساندن به بافت زیر جلدی می شود.
o التهاب موضعی با افزایش دمای پوست پا
o افزایش خطر عفونت به دلیل بافت مرده و پاسخ ناکارآمد سیستم ایمنی بدن
o تاول های ناشی از اختلال عملکرد عصبی
بهترین روش های درمان زخم دیابتی
بهترین روش‌های درمان زخم دیابتی عبارتند از:
– کنترل سطح قند خون: نگهداشتن قند خون در محدوده طبیعی باعث بهبود جریان خون و تسریع التیام زخم میشود.
– بهبود جریان خون: استفاده از جوراب فشاری، قرار دادن پا در وضعیت بالاتر و ورزش‌های ملایم می‌تواند موثر باشد.
– مراقبت بهداشتی: شستشو و پانسمان مرتب زخم با مواد ضدعفونی‌کننده حائز اهمیت است.
– دبریدمان: برداشتن بافت‌های نکروزه و عفونی توسط جراح.
– درمان‌های ترمیمی پیشرفته مانند درمان با فشار منفی یا اکسیژن‌درمانی.
– دارو درمانی: مسکن، آنتی‌بیوتیک، مواد ترمیم‌کننده زخم و غیره
– در موارد شدید، جراحی زخم یا آمپوتاسیون اندام
– پیشگیری از عفونت و استرس با تغذیه مناسب و کنترل قند خون
انتخاب روش مناسب بستگی به وسعت و شدت زخم دارد و باید تحت نظر پزشک صورت گیرد.
راهکارهای جهت سلامت پای دیابتیک
برای مراقبت های بعد از درمان زخم دیابتی موارد زیر را رعایت کنید :
- پاهای خود را هر روز بشویید
پاها را با صابون در آب ولرم بشویید. آب را تست کنید تا خیلی داغ نباشد. برای آزمایش گرمای آب می توانید از دماسنج (۹۰ درجه تا ۹۵ درجه فارنهایت ایمن است) یا آرنج خود استفاده کنید. پاها را خیس نکنید زیرا پوست شما خیلی خشک می شود. بعد از شستن، پاها را کامل خشک کنید به خصوص بین انگشتان.(تشخیص به موقع پای دیابتیک بسیار مهم است) - ناخن های پا را کوتاه کنید
پس از شستن و خشک شدن پا ، در صورت لزوم ، ناخن های انگشتان خود را مرتب کنید. گوشه های ناخن خود را برش ندهید. هر ناخن را به آرامی و با سوهان ناخن صاف کنید. - همیشه کفش و جوراب بپوشید
همیشه کفش مناسب و جوراب بپوشید. پابرهنه راه نروید – حتی وقتی در خانه هستید، ممکن است روی چیزی پا بگذارید و پاهایتان را آزار دهید. حتی ممکن است دردی احساس نکنید و ندانید که به خود آسیب می زنید.داخل کفش های خود را قبل از پوشیدن بررسی کنید تا مطمئن شوید آستر آن صاف و عاری از سنگریزه یا اشیای دیگر است. - جوراب های تمیز و نرم را انتخاب کنید که کاملاً مناسب باشند. جوراب های بدون درز بهترین هستند.
- کفشی بپوشید که مناسب باشد و از پاهای شما محافظت کند. در اینجا چند نکته برای یافتن نوع کفش مناسب آورده شده است:
1. کفش های پیاده روی و کفش های ورزشی برای پوشیدن روزانه مناسب هستند. آنها از پاهای شما پشتیبانی می کنند و به آنها اجازه می دهند “نفس بکشند”.
2. کفش های وینیل یا پلاستیکی نپوشید ، زیرا کشش ندارند وپاها نفس نمی کشند.
3. هنگام خرید کفش اطمینان حاصل کنید که کفش خوب است و جای کافی برای انگشتان پا دارد.
4. ازکفش های انگشت دار یا پاشنه بلند استفاده نکنید ، زیرا فشار زیادی به انگشتان پا وارد می کند.
5. اگر پاهایتان تغییر شکل داده باشد ، ممکن است به کفش مخصوص نیاز داشته باشید .
6. هنگام خریدن کفش های جدید، ابتدا فقط چند ساعت آنها را بپوشید و سپس پاهای خود را از نظر وجود نقاط درد بررسی کنید. - میخچه و پینه را به آرامی صاف کنید
لکه های ضخیمی از پوست به نام میخچه یا پینه می توانند روی پاها رشد کنند. اگر میخچه یا پینه دارید ، با پزشک پا در مورد بهترین راه مراقبت از این مشکلات پا صحبت کنید. اگر آسیب عصبی داشته باشید ، این لکه ها می توانند به زخم تبدیل شوند.
اگر پزشک به شما گفت ، پس از استحمام یا دوش گرفتن ، از سنگ پوکه برای صاف کردن میخچه و پینه استفاده کنید. سنگ پوکه نوعی سنگ است که برای صاف کردن پوست استفاده می شود. برای جلوگیری از باز شدن پوست ، به آرامی و فقط در یک جهت مالش دهید. برای صاف و لطیف نگه داشتن پوست خود ، یک لایه نازک از لوسیون یا کرم را به قسمت های بالایی و پایین پا بمالید. لوسیون یا کرم را بین انگشتان خود قرار ندهید زیرا ممکن است رطوبت باعث ایجاد عفونت شود
داروهای مناسب زخم دیابتی
برخی از مهم‌ترین داروهای مورد استفاده در درمان زخم دیابتی عبارتند از:
– آنتی‌بیوتیک‌ها: برای درمان و پیشگیری از عفونت‌های باکتریایی زخم مانند آموکسی‌سیلین
– مسکن‌ها و ضدالتهاب‌ها: برای کاهش درد و التهاب مانند ایبوپروفن و دیکلوفناک
– محرک‌های رشد: برای تحریک ترمیم بافت‌ها مانند رژنراسل
– داروهای افزایش‌دهنده جریان خون مانند پانتولوئیک اسید
– داروهای کاهش‌دهنده قند خون مانند انسولین و متفورمین
– مکمل‌های تغذیه‌ای مانند ویتامین C و روی برای تقویت سیستم ایمنی
– داروهای ضد انعقاد مانند آسپرین برای بهبود جریان خون
انتخاب داروهای مناسب بستگی به وضعیت زخم و شرایط بیمار دارد و باید تحت نظر پزشک صورت گیرد.
بهترین روش درمان زخم دیابتی کدام است ؟
زخم پای دیابتی یکی از عوارض جدی و شایع دیابت است که می‌تواند عواقب ناگواری مانند عفونت و قطع عضو را به دنبال داشته باشد. با این حال، درمان صحیح و به موقع این زخم‌ها امکان‌پذیر و حیاتی است. متخصصان پزشکی معتقدند بهترین رویکرد برای درمان زخم‌های دیابتی، استفاده از شیوه‌های درمان تلفیقی است. در این روش، ضمن کنترل قند خون و درمان عفونت احتمالی، از فنآوری‌های پیشرفته مانند پوشش‌های زخم فعال بیولوژیک، لیزردرمانی، شوک‌ویوتراپی و پلاسمای غنی از پلاکت برای تسریع روند ترمیم بافتی استفاده میشود. کارشناسان تاکید دارند درمان همه‌جانبه، پایش مستمر و مراقبت‌های ویژه تنها راه جلوگیری از پیشرفت و عوارض جدی زخم پای دیابتی است.
